چکیده
ضرب‌المثل معروفی میگوید بهترین چیزها در زندگی رایگان هستند، اما آیا این ضرب‌المثل با وجود سایه سنگین کپی‌رایت بر سر آهنگ «Happy Birthday to You» صادق است؟ در 22 سپتامبر 2015، دادگاه بخش کالیفرنیا در پرونده ماریا[1] علیه شرکت موسیقی وارنر/چاپل[2]، آهنگ «Happy Birthday to You» را آزاد کرد. این دادگاه اذعان داشت کپی‌رایت وارنر/چاپل کان لم‌یکن تلقی میشود و اعتبار قانونی ندارد. با اینکه آهنگ مذکور بسیار شناخته شده است اما بسیاری از افراد از وجود حق نشر برای آهنگ «Happy Birthday to You» اطلاع ندارند، چه رسد به اینکه از 2 میلیون دلار درآمد سالانه وارنر/چاپل از مالکیت این آهنگ خبر داشته باشند. پیشینه این آهنگ و نحوه ساخت آن، نشان می‌دهد وارنر/چاپل چگونه به حق نشر آن دست پیدا کرده است. همچنین تاریخچه موجود از چگونگی تأثیر وجود حق نشر بر کلیه افراد (از فیلمسازان گرفته تا رستورانهای زنجیرهای) حکایت دارد.
1- تاریخچه
تولید آهنگ «تولدت مبارک» وابسته به تلاشهای دو خواهر؛ یعنی میلدرد جین هیل[3] و پاتی اسمیت هیل[4] است. این دو خواهر از دوران کودکی (سال 1889) با همکاری یک‌دیگر چندین آهنگ نوشتند. از جمله نخستین تلاشهای آنها می‌توان به آهنگ «Good Morning to All» اشاره کرد. آهنگی که ملودی آن، بعدها به ملودی «Happy Birthday to You» تبدیل شد. در مراحل ساخت آهنگ‌ها، تقسیم کار دو خواهر به این شکل بود که ابتدا پاتی متن آهنگ را مینوشت و سپس میلدرد ملودی آن را می‌‌‌ساخت.
چهار سال بعد، در سال 1893، این دو خواهر نسخه‌ای متشکل از 73 آهنگ را به ناشری به‌نام کلیتون اف. سامی[5] فروختند. آهنگ‌هایی که نسخه خطی آهنگ «Good Morning to All» نیز یکی از آنها بود. در عرض یک سال، سامی داستانهای آهنگین برای مهدکودک‌ها[6] را منتشر کرد و توانست حق نشر این مجموعه آهنگ را به‌عنوان مالک آن (نه نویسنده و خالق) به دست آورد. در سال 1921، تاریخ حق نشر اصلی داستانهای آهنگین برای مهدکودک ها منقضی شد و سامی آن را تمدید نکرد. این امر به آن معنا بود که داستانهای آهنگین برای مهدکودک ها در زمره اموال با قابلیت استفاده عمومی قرار گرفت.
سپس در سال 1934، جسیکا هیل[7]، خواهر میلدرد و پاتی، نسخه تنظیم شده برای پیانوی آهنگ«Good Morning to All» را به شرکت سامی واگذار کرد. پس از آن بود که شرکت سامی نیز تلاش کرد مجوز اجرای عمومی آهنگ «تولدت مبارک» را در فوریه 1938 از جامعۀ ترانهسرایان، نویسندگان و ناشران آمریکایی (ASCAP) بگیرد. شرکت سامی حق نشر خود را در سال 1962 تمدید کرد و نام خود را به شرکت مسئولیت محدود برچ[8] تغییر داد. شرکت موسیقی وارنر/چاپل در سال 1998 موافقیت نامه‌ای با شرکت سامی منتعقد نمود و از همان سال تاکنون حق نشر این آهنگ به شرکت مذکور واگذار شد.
با برگزاری جشن تولدها، آهنگ « تولدت مبارک» به‌عنوان آهنگ استاندارد و رایج جشن‌ها شناخته و روزبه‌روز مشهورتر شد. جامعۀ ترانهسرایان، نویسندگان و ناشران آمریکایی در بیانیۀ مطبوعاتی سال خود اظهار داشت: آهنگ «تولدت مبارک» با «اختلاف زیاد» مشهورترین آهنگ قرن بیستم است؛ چرا که «صدها میلیون بار به‌صورت عمومی پخش شده است». به علاوه، پایگاه دادة فیلمهای اینترنتی بیانگر آن است که 143 فیلم و تعداد بسیار زیادی از تبلیغات از این آهنگ استفاده کردهاند. (این تبلیغات اعم از تبلیغات متعدد برای کالاهای مختلف نظیر اتومبیلهای اولدزموبایل[9]، فراستد فلیکس[10] و غلات صبحانۀ چیروز[11] بوده است). با افزایش شهرت آهنگ ، بر درآمد آن نیز افزوده شد، تا جایی‌که خواندن آهنگ «تولدت مبارک» در فیلمها، آلبومهای موسیقی و رستورانها به امری گران‌قیمت مبدل شد.
2- پرونده
در 21 آوریل 2014، روپا ماریا[12]، روبرت سیگل[13]، گروه تولیدی Good Morning to You و تهیهکنندگان شرکت ماجار[14]، دادخواستی را علیه شرکت موسیقی وارنر/چاپل و سامی-برچارد مطرح کردند تا بتوانند حق نشر آنها بر آهنگ « تولدت مبارک» را باطل کنند. خواهان‌ها اعتقاد داشتند وارنر/چاپل هیچ حق نشری نسبت به متن آهنگ « تولدت مبارک» نداشته و باید میلیونها دلار پولی را که بدون مجوز و غیرقانونی با ادعای مالکیت حق نشر در اشعار به دست آورده، بازگرداند. این دادخواست زمانی مطرح شد که مستندسازی به نام جسیکا نلسون، برای مجوز استفاده از آهنگ تولدت مبارک در مستند خود مجبور به پرداخت 1500 دلار به وارنر/چاپل شد. با پرداخت مبلغ مذکور، جسیکا نلسون توانست از این آهنگ در فیلم خود استفاده کند. خواهان دیگری رویپا ماریا نام دارد که برای استفاده از آهنگ «تولدت مبارک» در یک آلبوم زنده، که خوانندگان آن این آهنگ را برای او اجرا کرده بودند، ملزم به پرداخت 445 دلار شد.
وارنر/چاپل توضیح داد، خواهران هیل حق بهره برداری و حمایت از متن شعر را به شرکت سامی داده بودند، اما دادگاه معتقد بود هیچ سندی مبنی بر صحت این ادعا در سوابق و پرونده وارنر/چاپل یافت نمی‌شود. به عنوان یک اثر موسیقایی، موسیقی و متن آهنگ «تولدت مبارک» قابل نشر است و می‌توان از هر دو مورد به صورت مستقل در برابر نقض حقوق حمایت کرد. وارنر/چاپل چنین اعتقاد داشتند خواهران هیل متن آهنگ «تولدت مبارک»را نوشته و سپس آن را به شرکت سامی واگذار کردهاند، این شرکت نیز اثر و حق نشر آن را در سال 1935 طبق قوانین فدرال ثبت و منتشر کرده است. خواهان‌ها ادعا کردند ممکن است کس دیگری متن را نوشته باشد و آن را هرگز به شرکت سامی منتقل نکرده باشد. دادگاه معتقد است خواهران هیل، حق ملودی و پیانوی آن را به شرکت سامی داده‌اند اما هرگزحق استفاده از متن را به این شرکت واگذار نکرده است. بر این اساس از آنجایی که شرکت سامی هرگز حق استفاده از متن آهنگ «تولدت مبارک » را به دست نیاورده، وارنر/چاپل نیز حق نشر معتبری بر متن مذکور ندارند.
نقطۀ عطف این پرونده، مدارک خواهان‌ها بود که براساس آن، ذی‌حق بودن خودشان به اثبات می‌رسید. دفترچه‌ای از سال 1922 وجود دارد که متن آهنگ « Good Morning و Birthday » در آن قرار دارد که ترانه تولد در سومین بخش آن آمده است. این دفترچه نشان می‌دهد سایر ترانه های موجود در دفترچه دارای حق کپی رایت واگذار شده هستند در حالی که آهنگ صبح بخیر و تولدت مبارک و از طریق «مجوز ویژه» ( مجوز برای استفاده از اثر در قلمرو خاص ) به شرکت سامی منتفل شده است. با توجه به قوانین حاکم در آن زمان، نشر مجاز بدون اطلاعیه کپی‌رایت مناسب، باعث سلب حق نشر می‌شده است. علاوه بر آن، براساس قانون 1998، هر آن چه که قبل از سال 1923 منتشر شده باشد به عنوان بخشی از اموال عمومی به شمار می‌آید. این امر به آن معناست که وارنر/چاپل ادعای مالکیت و حق نشر قطعهای را داشتند که جزئی از اموال عمومی بوده و از این رو مشمول حق نشر نمی‌شده است.
با اینکه که دادگاه اعتقاد داشت وارنر/چاپل نسبت به متن آهنگ حقی ندارند، اما آنها را در خصوص پرداخت صدها میلیون دلاری ادعایی خواهان‌ها مسئول نشناخت. طبق قوانین دعاوی نظیر دعوای اقامه شده از سوی ماریا و تهیهکنندگان تولدت مبارک پس از گذشت سه سال، مشمول مرور زمان می‌شوند. بدین ترتیب غرامت احتمالی که وارنر/چاپل باید به خواهان‌ها می‌پرداختند و رقم آن حدود 6 میلیون دلار تخمین زده می‌شد، با تأیید شمول مرور زمان و رد دعوای دو خواهان به دلیل مرور زمان هیچ‌گاه پرداخت نشد.
وارنر/چاپل حق دارند که از رای صادر شده از سوی دادگاه بخش به دادگاه تجدیدنظر ایالات متحده شکایت کنند. با وجود حق مذکور، از سوی وکلای وارنر/چاپل درخواست تجدیدنظر نداده نشده و اظهاراتی در این خصوص نداشتند. لذا با توجه به مباحث مطرح شده، ضرب‌المثلی که در ابتدا بیان شد، حقیقت داشت و در حال حاضر آهنگ «تولدت مبارک» برای استفادۀ همگان رایگان است.
توضیحات مترجم: لازم به ذکر است در 8 فوریه 2016 (دو ماه پس از نگارش مقاله فوق)، وارنر/چاپل موافقت نمود تا به کسانی که مجوز بهره‌برداری از آهنگ را داشتند، مبلغ 14 میلیون دلار بپردازد. همچنین در 28 ژوئن 2016، دادگاه اعلام کرد که این آهنگ در مالکیت عمومی است.
نویسنده: کِنا پَتِل
مترجم: سارا صلح‌چی
عضو انجمن علمی حقوق مالکیت فکری ایران و دانشجوی حقوق مالکیت فکری دانشگاه علامه طباطبائی
منبع:
منابع:
[1] Marya
[2] Warner/Chappell
[3] Mildred Jane Hill
[4] Patty Smith Hill
[5] Clayton F. Summy
[6] Song Stories for the Kindergarten
[7] Jessica Hill
[8] Birch Tree Ltd
[9] Oldsmobile
[10] Frosted Flakes
[11] Cheerios
[12] Rupa Maya
[13] Robert Siegel
[14] Majar Productions
