تحلیل جنبه‌های مسئولیت در برابر خروجی‌های تولید شده توسط هوش مصنوعی از منظر حق نشر و حقوق مرتبط کمتر مورد توجه قرار گرفته است. این مطالعه با بررسی مسائل کلیدی در قوانین بین‌المللی، اتحادیه اروپا و بریتانیا، به موضوعاتی مانند تکثیر قابل پیگیری، تخصیص مسئولیت و دفاع‌ها پرداخته و تأکید می‌کند که باید توجه بیشتری به مسائل مربوط به تولید و انتشار خروجی‌های هوش مصنوعی در سیاست‌گذاری‌ها و قوانین اختصاص یابد.
به گزارش انجمن علمی حقوق مالکیت فکری ایران به نقل از رسانه حقوقی حرف، النا روزاتی استاد حقوق دانشگاه استکهلم و استاد مدعو دانشگاه کمبریج طی مقاله‌ای در مجله اروپایی تنظیم‌گری ریسک نوشت: یکی از مشهورترین صحنه‌های فیلم جوکر ساخته تاد فیلیپس (Todd Phillips) در سال ۲۰۱۹، تصویر «جوکر» با بازی واکین فینیکس (Joaquin Phoenix) در آسانسور است. حال تصور کنید کاربری در یک مدل هوش مصنوعی تولیدکننده تصویر، «تصویری از فیلم جوکر ۲۰۱۹ واکین فینیکس، نمایی از یک صحنه فیلم» را درخواست نماید. همچنان‌که طی مقاله‌ای در نیویورک تایمز به تفصیل مورد بحث قرار گرفت، خروجی ممکن است به شکل زیر باشد:
چنین مسأله‌ای، موضوع جدیدی نیست. در موارد مشابهی نظیر درخواست تصویری از شخصیت ماریو یا یک تصویر از دوآ لیپا (Dua Lipa)، خروجی هوش مصنوعی شباهت زیادی به شخصیت‌ها و چهره اصلی آن‌ها دارد.
یافته‌های مقاله جدید علمی
تحقیقات تجربی نشان می‌دهند که مدل‌های بزرگ هوش مصنوعی مولد ممکن است داده‌های آموزشی خود را به یاد بسپارند، که این داده‌ها می‌تواند شامل آثار دارای حق نشر و موضوعات دیگر باشد. این مدل‌ها ممکن است هنگامی که به درستی فراخوانی شوند، خروجی‌هایی تولید کنند که شباهت زیادی به آثار و موضوعات موجود داشته باشند. در این زمینه، سوالاتی از جمله سوالات زیر مطرح می‌شود:
چه شرایطی موجب می‌شود شباهت میان آثاری که از قبل وجود داشته‌اند و خروجی تولید شده توسط هوش مصنوعی، که به آن «خروجی سرقت ادبی» گفته می‌شود، به‌عنوان نقض حق تألیف قابل پیگیری باشد؟
چه کسی مسئولیت اصلی و اولیه را در نقض حق مولف دارد؛ آیا تنها کاربر مدل هوش مصنوعی که دستور را وارد می‌کند، مسئول است، یا ممکن است توسعه‌دهنده و ارائه‌دهنده مدل هم مسئول شناخته شوند؟
اگر مسئولیت اولیه ثابت شود، چه کسانی ممکن است از استثنائات حقوقی مانند حق نشر و حقوق مرتبط بهره‌مند شوند و تحت چه شرایطی؟
این مقاله که به تازگی در مجله حقوق ریسک اروپا منتشر شده است، تلاش دارد تا به این سوالات پاسخ دهد.
این مطالعه با در نظر گرفتن لزوم ایجاد تعادل مناسب بین حفاظت از حقوق نشر و حقوق مرتبط، آزادی کسب‌وکار و نوآوری، و آزادی بیان و اطلاعات، با نقشه‌برداری از اقدامات مربوط به حقوق نشر در انتقال از ورودی/آموزش به تولید خروجی شروع می‌کند. سپس به بررسی اثر تولیدی ناقض حق، تخصیص مسئولیت و دفاع‌های ممکن در برابر نقض آشکار و بهره‌برداران آن طبق قوانین اتحادیه اروپا و بریتانیا می‌پردازد.
یافته‌های کلیدی
مرحله ورودی/آموزش و استثنائات TDM
در قوانین اتحادیه اروپا و بریتانیا، استثنائاتی برای استخراج و پردازش داده‌ها به منظور Text and Data Mining (TDM) وجود دارد که تحت شرایط خاصی مجاز است، اما این اجازه شامل اقداماتی مانند تکثیر یا انتشار داده‌ها نمی‌شود.
نقض از طریق تولید خروجی
مکانیزم‌های تعیین موارد نقض حقوق در قوانین حق نشر و حقوق مرتبط متفاوت است، زیرا هرکدام برای حفاظت از منافع خاصی طراحی شده‌اند. برای آثار دارای حق نشر، کپی‌برداری از بخش اصیل آثار نقض محسوب می‌شود، در حالی که برای حقوق مرتبط، کپی‌برداری از هر بخشی که سرمایه‌گذاری صاحب حق را منعکس کند، نقض به شمار می‌آید.
مسئولیت
مسئولیت برای خروجی‌های نقض‌شده ممکن است فراتر از کاربران مدل‌های هوش مصنوعی به توسعه‌دهندگان و ارائه‌دهندگان این مدل‌ها گسترش یابد. این امر از روی اصول قضایی دادگاه‌های بریتانیا و دیوان عدالت اتحادیه اروپا (CJEU) قابل حمایت است. توسعه‌دهندگان و ارائه‌دهندگان مدل‌های هوش مصنوعی ممکن است به عنوان نقض‌کنندگان ثانویه، شریک در نقض یا حتی نقض‌کنندگان اصلی مسئول شناخته شوند.
دفاعیات
برای اینکه یک عمل بدون مجوز در محدوده استثنائات قرار گیرد، باید شرایط مربوطه مانند آزمون سه مرحله‌ای و ضرورت منصفانه بودن آن در بریتانیا رعایت شود. میزان و هدف استفاده باید توجیه‌پذیر باشد و اثر آن بر بازار اثرات آن اثر یا موضوع محفوظ در نظر گرفته شود.
متن کامل مقاله ۲۵ صفحه‌ای منتشر شده به قلم النا روزاتی استاد حقوق دانشگاه استکهلم و استاد مدعو دانشگاه کمبریج در مجله اروپایی تنظیم‌گری ریسک، از اینجا زیر قابل دانلود است:
