نویسندگان
- محمد صالحی مازندرانی
دانشیار گروه حقوق خصوصی، دانشکدۀ حقوق دانشگاه قم
- عمید محمدی
دانشجوی دورۀ دکتری حقوق خصوصی، دانشکدۀ حقوق دانشگاه قم - منتشر شده در: مجله حقوق تطبیقی دانشگاه تهران، دوره ۱۲، شماره ۱ بهار و تابستان فروردین ۱۴۰۰.
چکیده
استفاده از شخصیت‌های خیالی در تبلیغ و ترویج کالاها و خدمات یکی از قدیمی‌ترین و شناخته‌شده‌ترین شکل‌های تجارت است که سالانه گردش مالی چند میلیون دلاری به‌همراه دارد. شهرت و محبوبیت بیشتر شخصیت‌های خیالی بسیار فراتر از نقش آنها در آثار اصیلی است که برای نخستین بار در آن جلوه‌گر شده‌اند. به‌علاوه، بسیاری از کاراکترها خارج از چارچوب هر نوع اثر خاص خلق می‌شوند و در نتیجه، ممکن است بدون سازوکار و حمایت قانون باقی بمانند. بنابراین، تضمین حمایت منصفانه از خالقان و صاحبان آنها در برابر سودجویی غیرمجاز از خلاقیتشان اهمیت می‌یابد. نوشتار پیش رو در پی پاسخ به این پرسش است که آیا می‌توان جایگاهی برای شخصیت‌های خیالی به‌دنبال زیست مستقلانۀ آنها از آثار اولیه در نظام‌های حقوقی ترسیم کرد؟ برای پاسخ به این پرسش تلاش می‌شود از طریق روش توصیفی- تحلیلی و با تأسی از حقوق امریکا، ضمن بررسی ظرفیت نظام‌های حقوقی کپی‌رایت وعلائم تجاری در حمایت از کاراکترها، وضعیت حمایت از آنها نیز هنگام ورود به قلمرو مالکیت عمومی مورد بررسی قرار گیرد. بدون شک تبیین نحوۀ حمایت از شخصیت‌های خیالی و خالقان آنها و نیز بررسی سایر ابعاد مربوط به این حق، مانند تشخیص معیارهای نقض و سهم حوزۀ عمومی از آنها، علاوه بر اینکه یاریگر رویۀ قضایی خواهد بود، سبب اعتلای فعالیت‌های فرهنگی شده، بر غنای ادبیات حقوقی ایران خواهد افزود.
