دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در تاریخ 1401/06/01 نسبت به انتشار گزارش پژوهشی با عنوان «چالش های کلیدی نظام ثبت اختراعات داخلی ایران در راستای اجرای قانون مالکیت صنعتی» اقدام نمود. این گزارش که با همکاری دفتر مطالعات حقوقی این مرکز تهیه شده، توسط تهیه و تدوینكنندگان: امیرمحمد احمدی، عسگر سرمست، مهران فقفوری و میثم نریمانی با همکاری محمد شکوری گرگانی تهیه شده، هم‌اینک در دسترس عموم قرار دارد.
در چکیده این گزارش پژوهشی که در 29 صفحه منتشر شده، آمده است:
خلاصه:
ثبت اختراع را می توان یکی از مهم ترین حقوق مالکیت فکری دانست که به منظور حفاظت از اختراعات، نوآوری ها و ابداعات فناورانه، مورد استفاده قرار می گیرد. مخترع، با هدف حفاظت از اختراع خود که می تواند یک محصول، فرایند و به طور کلی یک راهکار جدید برای رفع یک مشکل باشد، آن را در مرکز مالکیت معنوی سازمان ثبت اسناد و املاک به ثبت رسانیده و در صورت تأیید و اعطای گواهی ثبت اختراع به وی، می تواند برای مدت زمان محدود، از حق انحصاری بهره برداری از اختراع در محدوده جغرافیایی ثبت شده، استفاده کند.
در این پژوهش، ابتدا سعی شده تا ضمن مروری بر گفتارهای پیشین در اهمیت و جایگاه مالکیت فکری، گلوگاه های نظام ثبت اختراعات ایران به عنوان یکی از مهم ترین انواع مالکیت صنعتی بررسی شود. در این گزارش، ضمن جمع آوری نظرات ذی نفعان این موضوع و صاحب نظران مانند مخترعان، کارشناسان دادگستری، قضات دادگاه، نهادهای حمایتی دولتی و… چالش های این حوزه دسته بندی شده و چنانچه در طرح حمایت از مالکیت صنعتی (که درحال طی مراحل قانونی رفع ایرادهای شورای نگهبان است) راهکارهایی برای این مسائل پیش بینی شده نیز مد نظر قرار گرفته اند. چالش های نظام اختراعات ایران را می توان به دو بخش چالش های نظام ثبت و چالش های نظام دادرسی طبقه بندی کرد.
عدم تناسب هزینه های بررسی اظهارنامه اختراعات، تعدد و تعارض منافع مراجع استعلام، ضعف الگوی ارزیابی ماهوی اختراعات و امکان تبانی مخترع با ارزیابان اظهارنامه اختراع از زیرچالش های بخش نظام ثبت اختراعات بوده و کافی نبودن مجازات پیش بینی شده در قانون ثبت اختراعات برای مجرمان، لزوم ارتقاء آگاهی وکلا، قضات و ارزیابان ثبت اختراع از زیرچالش های بخش دادرسی پرونده های اختراعات در دادگاه های مالکیت فکری هستند که در طرح حمایت از مالکیت صنعتی تلاش شده است با استقرار نظام بررسی ماهوی اختراعات، ایجاد شعب تخصصی مالکیت فکری و تربیت ارزیابان و وکلای تخصصی این حوزه و نیز تسهیل فرایند رسیدگی به دعاوی با ایجاد شورای تخصصی ذیل مرجع ثبت به برخی از آنها پاسخ داده شود.
اقدام هایی از قبیل به روزرسانی و متناسب سازی هزینه های ثبت اختراع و حمایت از کسب و کارهای خرد و نوپا در تأمین هزینه های فرایند ثبت، الکترونیکی شدن فرایند انعکاس نظر ارزیاب به مخترع، ایجاد مشوق های اقتصادی برای تشویق نوآوران به ثبت اختراعات با قابلیت تجاری سازی و حذف مشوق های ناکارآمد جهت ائتلای هرچه بیشتر نظام ارزیابی و ثبت اختراعات، در جهت استقرار نظام مالکیت صنعتی (با محوریت اختراعات و تجاری سازی آنها) پیشنهاد شده اند.
فایل کامل این گزارش پژوهشی از اینجا قابل دانلود است
